کم کاری تیروئید چیست و چه عوارضی دارد؟ کم کاری تیروئید یا تیروئید کم کار، زمانی اتفاق می افتد که غده تیروئید هورمون های تیروئیدی کافی برای رفع نیازهای بدن را تولید نمی کند. غده تیروئید، یک غده کوچک پروانه ای شکل در جلوی گردن است. این اندام هورمون های لازم جهت کنترل نحوه استفاده بدن از انرژی را تولید و ترشح می کند.
این هورمون تقریباً همه اندام های بدن را تحت تأثیر خود قرار داده و بسیاری از مهم ترین عملکردهای بدن را کنترل می کند. به عنوان مثال بر تنفس، ضربان قلب، وزن، هضم غذا و خلق و خوی فرد تأثیر مستقیم دارد. بدون مقادیر کافی از هورمون های تیروئیدی ، بسیاری از عملکردهای بدن کند می شود اما در صورت ابتلا به کم کاری تیروئید درمان هایی وجود دارد که می توانند در رفع این مشکل مفید باشند.
در خصوص میزان شیوع بیماری می توان گفت که تقریبا از هر 100 آمریکایی با سنین 12 سال و بالا تر، 5 نفر به این بیماری مبتلا بوده و میزان شیوع آن در بین زنان بیشتر است. از سوی دیگر در افراد مسن بالای 60 سال احتمال مشاهده این بیماری بیشتر است.
اختلالات غده تیروئید بسته به اینکه خود این اندام دچار مشکل شده است یا خیر، به نوع کم کاری تیروئید اولیه و ثانویه تقسیم می گردد. در کم کار اولیه خود غده تیروئید دچار مشکل شده است اما در کم کاری تیروئید ثانویه برخی عوامل خارجی مانند هیپوفیز و هیپوتالاموس منجر به ایجاد اختلال در عملکرد این اندام می شوند.
فاکتورهای خطر ایجاد کننده تیروئید کم کار
احتمال بروز بیماری های تیروئیدی در همه افراد وجود دارد اما برخی عوامل شانس ابتلا به آن ها را بالا می برند که عبارتند از:
• جنسیت (اختلالات تیروئید در زنان بیشتر است.)؛
• سنین بالای 60 سال؛
• داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری؛
• مبتلا بودن به برخی بیماری های خود ایمنی نظیر دیابت نوع 1 و سلیاک؛
• تحت درمان بودن با ید رادیواکتیو؛
• تابش اشعه به نواحی گردن؛
• جراحی اندام تیروئید؛
• بارداری یا فرزندار شدن در شش ماه گذشته؛
• سندرم داون؛
• سندرم ترنر.
تیروئید کم کار چه علائمی دارد؟
هر فرد با توجه به میزان کمبود هورمون های تیروئیدی در بدن خود، علائم متفاوتی را بروز می دهد. سرعت پیشروی علائم معمولأ آرام بوده و در طی چند سال بروز می یابند به طوری که در ابتدا، ممکن است فرد به سختی متوجه علائم کم کاری تیروئید، مانند خستگی و افزایش وزن شده یا آن ها را به افزایش سن نسبت دهد.
این بیماری علائم مختلفی دارد که در اینجا به معرفی آن ها می پردازیم:
• احساس خستگی؛
• یبوست؛
• داشتن پوست خشک؛
• افزایش وزن؛
• افزایش حساسیت به سرما؛
• ضعف عضلانی؛
• پف کردن صورت؛
• گرفتگی صدا؛
• افزایش سطح کلسترول خون؛
• نازک شدن مو؛
• درد عضلانی، حساسیت و سفتی؛
• درد، سفتی یا تورم در مفاصل؛
• قاعدگی های سنگین یا نامنظم؛
• کند شدن ضربان قلب؛
• احساس افسردگی؛
• ضعیف شدن حافظه ؛
• بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر).
علت کم کاری تیروئید
تیروئید کم کار می تواند علل مختلفی داشته باشد که شایع ترین آن ها، تیروئیدیت هاشیموتو است. افراد مبتلا به این بیماری دچار التهاب غده تیروئید شده و جز اختلالات خود ایمنی طبقه بندی می گردد. از دیگر علل تیروئی کم کار می توان به موارد زیر اشاره نمود که عبارتند از:
• پرتودرمانی در ناحیه گردن:
افراد مبتلا به برخی از انواع سرطان ها از جمله لنفوم، در طی روند درمان و انجام پرتودرمانی به ناحیه گردنشان پرتو تابانده می شود که این امر به سلول های تیروئید آسیب می رساند و تولید هورمون را دشوار می کند؛
• مصرف برخی داروهای خاص:
مصرف برخی از داروها که به منظور درمان مشکلات قلبی، بیماری های روانپزشکی و سرطان مصرف می شوند گاهی اوقات می توانند بر تولید هورمون های تیروئید تأثیر بگذارند. از جمله این داروها می توان به اینترفرون آلفا و اینترلوکین-2 اشاره نمود؛
• ابتلا به برخی بیماری های خود ایمنی:
در بدن برخی افراد، سیستم ایمنی که وظیفه آن حفاظت از بدن در برابر عفونت های مهاجم است، می‌تواند سلول های غده تیروئید و آنزیم های آن ها را با عامل خارجی اشتباه گرفته و به آن ها حمله کند. بنابراین سلول کافی برای تولید هورمون تیروئید وجود ندارد و این امر در زنان بیشتر از مردان شایع می باشد. تیروئیدیت خودایمنی می تواند به طور ناگهانی شروع شود یا می اینکه به آهستگی در طی سال ها ایجاد گردد. شایع ترین اشکال تیروئیدیت هاشیموتو و تیروئیدیت آتروفیک هستند،
• انجام جراحی تیروئید:
انجام عمل جراحی به منظور برداشتن غده تیروئید می تواند منجر به کم کاری تیروئید می شود. اگر تنها بخشی از تیروئید برداشته شود، بخش باقی مانده غده ممکن است همچنان بتواند هورمون کافی برای نیازهای بدن تولید کند؛
• مشکلات تیروئید در بدو تولد:
برخی نوزادان در زمان تولد ممکن است با اختلالات غده تیروئیدی متولد شوند که یا غده به درستی رشد نکرده و یا به خوبی کار نمی کند. به این نوع تیروئید کم کار، کم کاری مادرزادی تیروئید گفته می شود و در اکثر بیمارستان ها نوزادان را در بدو تولد برای این بیماری غربالگری می کنند؛
• آسیب یا اختلال غده هیپوفیز:
غده هیپوفیز، هورمونی به نام TSH تولید و ترشح می کند که محرک غده تیروئید برای ساخت و ترشح هورمون های تیروئیدی می باشد؛
• اختلالات هیپوتالاموس:
هیپوتالاموس که در مغز قرار دارد هورمونی به نام TRH را تولید می کند که بر میزان ترشح TSH از هیپوفیز تأثیر می گذارد؛
• بارداری:
برخی از زنان در طول بارداری یا پس از آن دچار کم کاری تیروئید دوران بارداری می شوند که اغلب به دلیل تولید آنتی بادی برای غده تیروئید خود فرد می باشد. این اختلال در صورت عدم درمان می تواند خطر سقط جنین، زایمان زودرس و پره اکلامپسی را افزایش دهد؛
• کمبود ید:
ید یک ماده معدنی کمیاب است که بدن از آن برای تولید هورمون های تیروئیدی استفاده می کند. در صورتی که سطح این ماده معدنی در بدن کافی نباشد می تواند منجر به کم کاری تیروئید شود. از سوی دیگر، مقادیر ید بیش از حد نیز می تواند کم کاری تیروئید را در افرادی که قبلاً به این بیماری مبتلا بوده اند را بدتر کند.
تشخیص کم کاری تیروئید
زمانی که یک فرد با علائم تیروئید کم کار به پزشک مراجعه می کند، به منظور تشخیص دقیق بیماری باید آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون ها انجام شود که در آن فاکتورهای زیر مورد ارزیابی قرار می گیرد:
• هورمون محرک تیروئید (TSH)؛
• تیروکسین (T4).
در این آزمایش خون اگر سطح هورمون T4 از حالت نرمال پائین تر باشد، فرد مبتلا به تیروئید کم کار می باشد. با این حال، در برخی از افراد ممکن است سطوح TSH را در حالی که سطح T4 طبیعی دارند، بالا رود که این حالت کم کاری تیروئید خفیف نامیده می شود و اعتقاد بر این است که این مرحله اولیه کم کاری تیروئید می باشد. اگر نتایج آزمایش یا معاینه فیزیکی تیروئید فرد غیرطبیعی باشد، پزشک ممکن است سونوگرافی تیروئید یا اسکن تیروئید را برای بررسی ندول یا التهاب تجویز کند.
درمان عوارض کم کاری تیروئید
امروزه پزشکان برای افرادی که مبتلا به تیروئید کم کار هستند قرص هایی را تجویز می کنند که حاوی هورمون تیروئید T4 هستند. باید توجه داشته باشید که مصرف برخی داروها و مکمل ها می تواند در جذب هورمون های تیروئیدی موجود در قرص ها اختلال ایجاد کند. بنابراین پزشک خود را در جریان داروهای مصرفی قرار دهید.
منبع: مام ژن
پاسخ دهید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.