مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی چیست؟
یکی از شایع‌ترین عوارض بارداری در ماه‌های آخر حاملگی (معمولاً از هفته 20 بارداری تا 7 روز پس از زایمان) پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری است که در 5 درصد از خانم‌های باردار مشاهده می‌شود.
متأسفانه، پره اکلامپسی علایم خاصی ندشته و برای جنین و مادر خطرناک است، اما پزشک معالج در هر ویزیت می‌تواند فشار خون و پروتئین موجود در ادرار را برای پی بردن به این اختلال چک کند.
پره اکلامپسی به علت انقباض عروق خونی ایجاد شده و در نتیجه منجر به افزایش فشار خون و کاهش جریان آن در اندام‌های جنین مانند کبد، کلیه و مغز می‌شود. این کاهش جریان خون در رحم، مشکلاتی را برای جنین از جمله کاهش رشد، کاهش مایع آمنیوتیک و غیره به دنبال دارد.
تست تعیین ریسک پره اکلمپسی بصورت تخصصی با سنجش فاکتور PLGF در خون و متناسب با آخرین استاندارد های انجمن طب جنین انگلستان، برای اولین بار در شمال غرب کشور در آزمایشگاه آذرآبادگان تبریز انجام می شود.
علت مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی چیست؟
علت پره اکلامپسی هنوز به طور کامل مشخص نشده، اما از دلایل بروز این بیماری می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- انقباض عروق
- تغذیه‌ی نامناسب
- ژنتیک
- دیابت
- بیماری‌های کلیوی
- اضافه وزن بیش از حد
- بارداری اول
- بارداری‌های چند قلویی
- سن مادر کمتر از 18 سال و یا بیشتر از 35 سال
چند نوع مسمومیت بارداری داریم؟
مسمومیت بارداری براساس شدت بیماری به سه دسته زیر تقسیم می‌شود:
- پره اکلامپسی خفیف (قبل از مرحله تشنج): دارای علائم بالینی مانند ورم دست‌ها، پاها و صورت (به علت تجمع مایعات در بافت‌های مختلف بدن و زیر پوست)، بالا رفتن جزئی فشارخون و وجود مقداری پروتئین در ادرار است.
- پره اکلامپسی حاد: دارای علائم بالینی ورم شدید دست‌ها، پاها، صورت، بالا رفتن جدی فشار خون، وجود مقدار زیادی پروتئین در ادرار، سردرد، سرگیجه، دوبینی، حالت تهوع، استفراغ و درد شدید در ناحیه سمت راست شکم است.
- اکلامپسی (مرحله تشنج): در این حالت فرد دچار تشنج و کما می‌شود که درصورت عدم درمان موجب مرگ مادر و جنین می‌شود.
علائم مسمومیت بارداری چیست؟
در افراد مبتلا به پره اکلامپسی علایم زیر مشاهده می‌شوند:
- التهاب در صورت
- پف اطراف چشم
- التهاب ناگهانی دست، پا یا زانو (به علت تجمع آب در این بافت‌ها) که شایع است و منجر به افزایش ناگهانی وزن بدن (یا افزایش وزن بیشتر از 2 کیلوگرم در یک ماه) می‌شود.
- فرد باردار مبتلا به پره اکلامپسی دارای علائم بارزی از قبیل فشار خون بالا به همراه پروتئینوری (دفع پروتئین در ادرار) است.
در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم زیر در افراد مبتلا به پره اکلامپسی نیاز به مراقبت‌های اورژانسی است:
- سردرد شدید و مزمن
- سرگیجه
- اختلالات بینایی شامل دوبینی، تاری دید و…
- درد شدید و یا حساسیت به لمس در قسمت فوقانی شکم
- حالت تهوع و استفراغ
تشخیص چگونه است؟
در صورت وجود سابقه‌ی مسمومیت خفیف حاملگی در یکی از اعضای خانواده و یا با مشاهده‌ی یک یا چند مورد از علایمی مانند سردرد شدید یا اختلال بینایی، افزایش وزن به میزان بیش از یک کیلوگرم در هفته، حالت تهوع، استفراغ، اسهال و دردهای شکمی در فرد باردار باید به پزشک معالج مراجعه شود.
پزشک ابتدا افراد مشکوک به پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری) را از نظر فشار خون و ادرار مورد بررسی قرار می‌دهد. در افراد مبتلا، پروتئینوری (300 میلی‌گرم پروتئین در ادرار 24 ساعته) و هیپرتانسیون (افزایش فشار خون) مشاهده می‌شود.
تعریف فشار خون در بارداری: پس از 20 هفته‌ی بارداری 140 روی 90 یا بیشتر.
در بعضی از موارد افزایش فشار خون قبل از پروتئینوری مشاهده می‌شود.
در صورت بروز پره اکلامپسی خفیف اقدامات زیر صورت می‌گیرد:
- گرفتن شرح حال مادر
- اندازه‌گیری ارتفاع رحم
- تعیین سن بارداری
- شنیدن صدای قلب جنین
- اندازه‌گیری وزن
- بررسی دقیق فشار خون هر 9 ساعت یک بار
- کنترل روزانه‌ی حرکت جنین
- جمع‌آوری ادرار 24 ساعته و اندازه‌گیری پروتئینوری حداقل یک روز در میان
- اندازه‌گیری کراتینین، آنزیم‌های کبدی، LDH ،CBC، هماتوكریت، پلاكت، تست‌های انعقادی و قند خون
- سونوگرافی سریالی برای رشد جنین (هر 2 هفته یک بار)
- بررسی سلامت جنین با NST و AFI یا BPS یک یا دو بار در هفته (فاصله‌ی انجام تست بستگی به سن حاملگی، شدت FGR ، شدت بیماری، حجم مایع آمنیوتیک و تغییرات داپلر دارد)
در افراد مبتلا به پره‌اكلامپسی شدید پس از بررسی، علایم زیر مشاهده می‌شود:
- افزایش فشارخون به میزان 110/160 یا بیشتر
- پروتئینوری به میزان 2 گرم یا بیشتر
- کراتینین بیش از 2/1 میلی‌گرم در دسی‌لیتر
- ترومبوسیتوپنی زیر 100000
- افزایش آنزیم‌های کبدی یا بیلی‌روبین
چگونه آن را درمان می‌کنند؟
درمان خانم‌های مبتلا به پره اکلامپسی به شدت بیماری بستگی دارد. برای خانم‌های باردار مبتلا به پره اکلامپسی خفیف در منزل و خانم‌های باردار مبتلا به پره اکلامپسی حاد در بیمارستان مراقبت لازم را انجام می‌دهند. در صورت بدتر شدن شرایط بیمار (پره‌اكلامپسی شدید) ختم بارداری غالباً به صورت سزارین صورت می‌گیرد. پره اکلامپسی و اکلامپسی (آخرین مرحله‌ی پره‌اکلامسپی همراه با بروز تشنج) تا زمان پایان بارداری به طور کامل قابل درمان نیستند، اما تا پایان بارداری اقدامات زیر صورت می‌گیرد:
- ویزیت 3 بار در هفته
- کنترل فشار خون بالا با مصرف داروی هیدرالازین
- اندازه‌گیری آلبومین ادرار 3 بار در هفته
- مصرف دارو برای تحریک تولید ادرار برای جلوگیری از الیگوری (کاهش ادرار)
- زایمان زودرس در بعضی موارد حاد برای اطمینان از بقای مادر
- توصیه به استراحت
- جلوگیری از تشنج با مصرف دارو؛ داروی اصلی برای درمان این بیماری سولفات منيزیم است. تزریق عضلانی (در صورت وجود ترومبوسيتوپنی، تزریق عضلانی توصيه نمی‌شود) سولفات منيزيم مانع از تبدیل پره اکلامپسی به اکلامپسی می‌شود، گشاد کردن عروق به عنوان عامل ضدتشنج به شمار می‌رود. در صورت عدم دسترسی به سولفات منيزيم، پزشک می‌تواند از فنی‌تویين یا دیازپام استفاده كند.
- توصیه‌های تغذیه‌ای؛ مصرف مکمل ویتامین D ،C E، آهن، کلسیم، افزایش مصرف روغن‌های غیر اشباع در رژیم غذایی، مصرف پروتئین سویا، روغن زیتون، استفاده‌ی کافی از روی، منیزیم و پتاسیم، نوشیدن 6 تا 8 لیوان آب در روز و محدودیت دریافت نمک.
چگونه از ابتلا به مسمومیت بارداری جلوگیری کنیم؟
هیچ روش پیشگیری خاصی برای جلوگیری از مسمومیت بارداری وجود ندارد. با محدود کردن مصرف نمک در رژیم غذایی به کاهش تورم بدن کمک می‌شود، اما از شروع فشار خون بالا یا وجود پروتئین در ادرار پیشگیری نمی‌شود. در ویزیت‌های بارداری، پزشک به طور مداوم وزن، فشار خون و ادرار بیمار را مورد بررسی قرار می‌دهد. اگر مسمومیت بارداری زودتر تشخیص داده شود مشکلات آن کمتر خواهد بود.
تست تعیین ریسک پره اکلمپسی بصورت تخصصی با سنجش فاکتور PLGF در خون و متناسب با آخرین استاندارد های انجمن طب جنین انگلستان، برای اولین بار در شمال غرب کشور در آزمایشگاه آذرآبادگان تبریز انجام می شود.
مقالات دیگر آزمایشگاه آذرآبادگان تبریز
مسیریابی آزمایشگاه آذرآبادگان تبریز
منبع: مام
پاسخ دهید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.