غربالگری های سه ماهه اول و دوم بارداری

مفتخریم که در آزمایشگاه تخصصی تشخیصی آذرآبادگان برای اولین بار در شمال غرب کشور از دستگاه DelfiaXpress شرکت آمریکایی پرکین المر برای غربالگری های سه ماهه اول و دوم بارداری استفاده می کنیم.

این دستگاه با کیت ها و نرم افزار تخصصی و به روز خود، دقیق ترین و قابل اعتماد ترین جواب های غربالگری های دوگانه و چهاگانه بارداری در جهان را مطابق استاندارد های جهانی FMF آماده و تحلیل می کند و ریسک بارداری های پرخطر و ناهنجاری های جنینی را محاسبه می کند.

این اطلاعات سپس با بانک اطلاعاتی کامل مادران باردار ایرانی مقایسه شده و نتیجه ای قابل اتکا برای مادران و پزشکان عزیز فراهم می کند.

همچنین نتایج غربالگری سه ماهه اول (دوگانه) تنها در ۲ ساعت کاری آماده می باشد تا مادران باردار، کمترین معطلی را بدون نیاز به مراجعه به پزشک در روز های مختلف داشته باشند.

همینطور در این مرکز، برای اولین بار در ایران، محاسبه ریسک پره اکلمپسی و عوارض آن، بارداری پرخطر و ختم زودرس بارداری با استفاده از اندازه گیری فاکتور رحمی PLGF اندازه گیری می شود که میتوان از نتایج آن جهت پیشگیری از عوارض، استفاده کرد. برای مطالعه مقاله جلوگیری از پره اکلمپسی با PLGF و درمان های لازم در صورت خطر بالا، اینجا کلیک کنید.

برای هر خانم باردار به طور کلی احتمال داشتن فرزندی با نقایص مادرزادی وجود دارد.اگرچه این احتمال خیلی زیاد نیست اما با انجام تست های غربالگری می توان تا حد زیادی به میزان واقعی این احتمال پی برد.
نقایصی که در تست های غربالگری دوران بارداری بررسی می شوند عبارتند از:
اختلالات کروموزومی از قبیل سندرم داون و تریزومی 18 و تریزومی 13
اختلالات ساختمانی از قبیل نقص باز لوله عصبی و نقایص قلبی

غربالگری سه ماهه اول

در تست غربالگرى سه ماهه اول باردارى (First Trimester Screening = FTS) دو نوع اندازه ‏گيرى به همراه سن مادر مورد استفاده قرار مى‏گيرد تا ريسك سندرم داون، تريزومى 18 و تريزومى 13 محاسبه شود.

در غربالگری سه‌ماهه اول, خانم باردار از ابتدای هفته 11 تا انتهای هفته 13 برای انجام تست به آزمایشگاه ارجاع می‌شود.

از آنجا که این تست در سه‌ماهه نخست بارداری انجام می‌شود و همزمان مارکرهای بیوشیمیایی و سونوگرافی را در نظر می‌گیرد، غربالگری توأم سه ماهه اول نامیده می‌شود.

امروزه راهکار ارجح در غربالگری سه ماهه اول این است که با استفاده از روش‌هایی که در آنها حداکثر 2 ساعت پس از خونگیری جواب‌ آزمایش‌های بیوشیمیایی آماده می‌شود و تنها با یک‌بار حضور در کلینیک، ریسک مربوطه برای بیمار تعیین شود.

کلینیک‌های دارای شرایط انجام چنین تست‌هایی را OSCAR و یا ( One- Stop Clinic for Assessment of Risk ) نامیده می‌شوند مانند کلینیک آذرآبادگان تبریز که تنها کلینیک اسکار شمال غرب کشور است.

شاخص‌های سونوگرافی:

ضخامت پشت گردن جنین (NT: Nuchal Translucenc) : افزایش ضخامت بافت نرم خلف گردن شناخته‌شده‌ترینو پراستفاده‌ترین ماركری است كه بسیار زود قابل تشخیص بوده و در غربالگری از اهمیت بالایی برخوردار است.

ضربان قلب جنین (FHR: Fetal Heart Rate)

بررسی وجود استخوان بینی (NB: Nasal Bone) : عدم تشکیل یا هیپوپلازی استخوان بینی جنین در بارداری یکی از علایم کمک‌کننده  است.

بررسی نارسایی دریچه دهلیزی – بطنی سمت راست قلب جنین (TR: Tricuspid Regurgitation) : مشاهده آن احتمال وجود این اختلالات کروموزومی را در جنین تقویت می‌کند.

بررسی جریان خون ورید شکمی جنین (DV PI: Ductus Venosus Blood Flow) : غیرطبیعی شدن DV نیز احتمال این بیماری‌ها را در جنین تقویت می‌کند.

شاخص‌های بیوشیمی یا آزمایشگاهی:

Pregnancy Associated Plasma Protein A)PAPP-A) : منشأ این ماده جفت است و غلظت آن در طول مدت یک بارداری طبیعی به طور ثابت افزایش می‌یابد. ثابت شده كه كاهش قابل‌توجه این ماده با اختلالات كروموزومی در جنین به‌خصوص سندرم داون مرتبط است.

Free β hCG : این هورمون كه در دوران بارداری ابتدا با منشأ جسم زرد و سپس كوریون و جفت ترشح می‌شود. در بارداری با جنین مبتلا به سندرم داون مقدار آن بالاتر از حد مورد انتظار است و در تریزومی ۱۳ و ۱۸ کاهش می‌یابد.

نتایج غربالگری سه‌ماهه اول به یکی از سه صورت زیر ارائه می‌شود:

گروه پرخطر (Screen Positive) : توصیه به مشاوره و انجام تست‌های تشخیصی آمنیوسنتز یا CVS می‌شود. (بالا بودن خطر در غربالگری به معنای ابتلای قطعی نیست)

گروه کم‌خطر (Low Risk) : ادامه مراقبت‌های معمول بارداری توصیه می‌شود. (کم‌خطر بودن به معنای عدم ابتلا نیست به معنی احتمال ابتلای پایین است)

گروه بینابینی (Intermediate Risk) : در مؤسسه پزشکی آذرآبادگان طبق پروتکل FMF در مواردی که ریسک بینابینیباشد و سن مادر کمتر از ۴۰ سال باشد و اندازهٔ NT کمتر از ۳ میلیمتر باشد اندازه‌گیری مارکرهای دیگر سونوگرافی شامل استخوان بینی (NB: Nasal Bone) و بررسی نارسایی دریچه سه لتی (TR: Tricuspid Regurgitation) و بررسی ناهنجاری در شکل امواج داپلر مجرای وریدی (DV PI: Ductus Venosus  PI) انجام می‌شود و در نهایت جنین در گروه کم‌خطر و پرخطر قرار می‌گیرد. در بقیه افرادی که جواب غربالگری Intermediate گزارش می‌شود توصیه به انجام Cell Free Fetal DNA) NIPT) می‌شود.

سه ماهه دوم

از رایج‌ترین و مطمئن‌ترین روش غربالگری در سه ماهه دوم بارداری تست کوآدراپل مارکر یا به اختصار تست‏ كُوآد ماركِر است كه شامل اندازه‏گیرى چند محصول باردارى در خون مادر و مقایسه مقادیر به ‏دست آمده با مقادیر نرمال جامعه مى‏باشد.

1. AFP (آلفا فیتو پروتیین): پروتیینی است که در دوران بارداری ابتدا توسط کیسه زرده و سپس کبد جنین تولید می شود. در طول بارداری این پروتیین وارد خون مادر و مایع آمنیوتیک می شود. میزان این ماده درسرم مادر تا هفته ۳۰  بارداری افزایش می یابد و پس از آن شروع به کاهش می کند. در بارداری با جنین مبتلا به سندرم داون میزان آن کاهش می یابد و در نقایص لوله عصبی و دیواره شکمی، مقدار آن افزایش می یابد. در ناهنجاری های مادرزادی، بارداری دوقلویی، ازدست رفتن جنین، اختلالات و مشکلات جفتی، پره اکلامپسی، تولد زود هنگام، وزن کم در هنگام تولد نیز،  افزایش این پروتیین در خون مادر دیده می شود.
2. Total- hCG (گونادوتروپین کوریونیک انسانی) : hCG اولین هورمون قابل اندازه گیری مربوط به بارداری است این هورمون توسط جفت تولید می شود. درهفته های اول بارداری غلظت آن تقریباً روزانه دو برابر می شود و در هفته های ۱۰ تا ۱۲ بارداری به حداکثر میزان خود می رسد و تا هفته ۱۸ بارداری کاهش می یابد و سپس میزان آن تقریبا“ ثابت باقی می ماند. در بارداری با جنین مبتلا به سندرم داون میزان آن افزایش و در تریزومی ۱۸ کاهش می یابد.
3. uE3 (استریول غیرکونژوگه) : این ماده در جفت، کبد و غدد فوق کلیوی جنین ساخته می شود. میزان استریول آزاد تا اواخر بارداری افزایش می یابد. این ماده در بارداری با جنین مبتلا به سندرم داون و تریزومی ۱۸ کاهش می یابد.
4. Inhibin A: یک گلیکو پروتیین مترشحه از جفت است. سطح آن در هفته های ۱۵ تا ۲۰ حاملگی به میزان ثابتی می رسد و بعد از آن با شیب بسیار کم تا اواخر بارداری افزایش می یابد. میزان این ماده در بارداری با جنین مبتلا به سندرم داون افزایش می یابد. لازم به ذکر است که تمام شاخص های آزمایشگاهی فوق باافزایش تعداد جنین ها افزایش می یابد.

نتایج غربالگری سندرم  داون و تریزومی ۱۸ با روش کواد به صورت زیر ارایه می شود :

• گروه پر خطر (Screen Positive) : در این گروه توصیه به مشاوره ژنتیک جهت تصمیم گیری برای انجامNIPT یا تست تشخيصي آمنیوسنتز می شود.
• گروه کم خطر (Low Risk) : در این گروه به مادران ادامه مراقبت های معمول بارداری توصیه می شود.

نتایج غربالگری برای اختلالات طناب عصبی یا NTDs با روش کواد  به صورت زیر ارایه می شود:

• گروه پر خطر (Screen Positive) : به مادران در این گروه توصیه به مشاوره تخصصی و سونوگرافی هدفمند می شود.
• گروه کم خطر (Low Risk) : به مادران در این گروه توصیه به ادامه مراقبت های معمول بارداری تحت نظر متخصص زنان مربوطه می شود.

برای تضمین سلامت خود و جنین خود با آزمایشگاه فوق تخصصی آذرآبادگان همراه باشید.

مطالعه مقالات دیگر ما درباره بارداری، عوارض آن و اتفاقات مهم مادر و جنین

مطالعه مقالات علمی اندازه گیری فاکتور های جنینی با پرکین المر